AZ: added translation for 1.1 section

pull/720/head
Karim Karimov 2 years ago
parent 1e51fb0120
commit 328c92cb31

@ -0,0 +1,147 @@
# Maşın öyrənməsinə giriş
## [Mühazirədən əvvəl test](https://gray-sand-07a10f403.1.azurestaticapps.net/quiz/1/)
---
[![Yeni başlayanlar üçün MÖ - Yeni başlayanlar üçün maşın öyrənməsinə giriş](https://img.youtube.com/vi/6mSx_KJxcHI/0.jpg)](https://youtu.be/6mSx_KJxcHI "Yeni başlayanlar üçün MÖ - Yeni başlayanlar üçün maşın öyrənməsinə giriş")
> 🎥 Bu dərslə məşğul olmaq üçün yuxarıdakı təsvirə toxunun və videonu izləyin.
Yeni başlayanlar üçün klassik maşın öyrənməsi kursuna xoş gəlmisiniz! İstər bu sahədə tamamilə yeni olun və ya bu sahədə fikirləri cəmləməyə çalışan təcrübəli MÖ mütəsəssisi olun, bizə qatıldığınız üçün məmnuniyyət hissi duyuruq! Sizi MÖ öyrənməyinizdə mehriban bir mühit yaratmaq istəmişik və [fikirlərinizi](https://github.com/microsoft/ML-For-Beginners/discussions) dəyərləndirmək və cavablamaqdan məmnun olarıq.
[![MÖ-nə giriş](https://img.youtube.com/vi/h0e2HAPTGF4/0.jpg)](https://youtu.be/h0e2HAPTGF4 "MÖ-nə giriş")
> 🎥 Yuxarıdakı təsvirə toxunmaqla videoya baxın: John Guttag MIT-də maşın öyrənməsini təqdim edir
---
## Maşın öyrənməsi ilə başlanğıc
Kurikuluma başlamazdan əvvəl komputerinizi Phyton notbukların icra olunmasına hazır vəziyyətə gətirməyiniz lazımdır.
- **Komputerinizi bu videolarla hazırlayın**. Linkləri izləyərək komputerinizdə [necə Python quraşdıra biləcəyinizi](https://youtu.be/CXZYvNRIAKM) və kodlamaq üçün [mətn redaktorunu quraşdıracağınızı](https://youtu.be/EU8eayHWoZg) öyrənə bilərsiniz.
- **Python öyrən**. Bu kursda istifadə etdiyimiz və data mühəndislərinə yararlı olan olan [Python](https://docs.microsoft.com/learn/paths/python-language/?WT.mc_id=academic-77952-leestott) proqramlaşdırma dilində fundamental biliklərə sahib olmağınız məsləhətdir.
- **Node.js və JavaScript öyrən**. Bu kursda bir neçə dəfə veb proqramlarını hazırlayarkən JavaScript dilindən istifadə etmişik, buna görə [node](https://nodejs.org) və [npm](https://www.npmjs.com/) quraşdırmağınız lazımdır. [Visual Studio Code](https://code.visualstudio.com/) quraşdırmaqla həm Python, həm də JavaScript kodlaması üçün istifadə edə bilərsiniz.
- **GitHub hesabı yaradın**. Bizi [GitHub](https://github.com) plaformasından tapmısınızsa, çox güman ki, hesabınız vardır. Lakin əgər yoxdursa, yeni birini yaradın və bu kurrikulumu öz hesabınıza köçürməklə (fork) istədiyiniz kimi istifadə edə bilərsiniz. (Həmçinin bizə ulduz verməyi də unutmayın 😊)
- **Scikit-learn kəşf edin**. Özünüzü [Scikit-learn](https://scikit-learn.org/stable/user_guide.html) platforması ilə tanış edin. Dərslərdə bəzi MÖ kitabxanaları bu platformadan istinad olunub.
---
## Maşın öyrənməsi nədir?
'Maşın öyrənməsi' günümüzdə ən populyar və tez-tez istifadə olunan terminlərdən biridir. Hansı sahədə işləməyindən asılı olmayaraq texnologiya ilə tanışlığın varsa, bu termini ən azı bir dəfə eşitmə ehtimalı var. Maşın öyrənməsinin mexanikası çox insan üçün sirdir. Maşın öyrənməsinə yeni başlayan kimi mövzunun bəzən çox ağır olduğunu hiss edə bilərsən. Buna görə maşın öyrənmənin əslində nə olduğunu addımbaaddım praktik nümunələr üzərindən başa düşmək vacibdir.
---
## Məşhurluq xətti
![MÖ məşhurluq xətti](../images/hype.png)
> Google Trends platformasında 'maşın öyrənməsi' terminin 'məşhurluq xətti'
---
## Əsrarəngiz kainat
Bizim yaşadığımız kainat çoxlu möhtəşəm sirlərlə doludur. Stefen Haukinq, Albert Eynşteyn və başqa böyük alimlər həyatlarını ətrafımızdakı dünyanın sirlərini açmaq üçün mənalı məlumatlarını araşdırmağa həsr etmişdir. İnsanların öyrənmə tərzi belədir: insan uşaqlıqdan ilbəil böyüdükcə yeni şeylər öyrənir və ətrafındakı dünyanın strukturunu aşkarlayır.
---
## Uşağın beyni
Uşağın beyni və duyğuları ətrafdakı məlumatları qəbul edir və get-gedə həyatın gizli modellərini öyrənir. Bu məlumatlar onun əvvəldən öyrəndiyi şablonları təyin etmək üçün qurduğu məntiqi qaydaları daha da təkmilləşdirir. İnsan beyninin öyrənmə prosesi dünyada yaşayan canlıların ən təkmil formasıdır. Daim gizli modelləri öyrənmək və bunların üzərində kəşflər etmək bizi həyatımız boyu daha da yaxşılaşmağımıza kömək edir. Belə öyrənmə tutumu və təkammülü [beyinin plastik xarakteristikası](https://www.simplypsychology.org/brain-plasticity.html) ilə əlaqəlidir. Səthi olaraq insan beynin öyrənməsi prosesinin və maşın öyrənməsi anlayışının arasında bəzi oxşarlıqları təyin edə bilərik.
---
## İnsan beyni
[İnsan beyni](https://www.livescience.com/29365-human-brain.html) həqiqi dünyadakı əşyaları dərk edir, qəbul edilən məlumatları emal edir, məntiqi qərarlar verir və şəraitdən asılı olaraq bəzi hərəkətlər edir. Ağıllı şəkildə davranmaq buna deyirik. Maşına ağıllı şəkildə davranmasını proqram vasitəsi ilə quraşdırılması süni intellekt (Sİ) adlanır.
---
## Bəzi terminlər
Bəzi terminlər çaşdırıcı ola bilər. Bunu unutmayaq ki, maşın öyrənməsi (MÖ) süni intellekt sahəsinin daxilində bir hissədir. **MÖ qəbul edilən məlumatlardan xüsusi alqoritmlər istifadə etməklə mənalı informasiya və gizli modelləri tapıb rasional qərar vermək prosesində istifadə olunur**.
---
## Sİ, MÖ, Dərin öyrənmə
![AI, ML, deep learning, data science](../images/ai-ml-ds.png)
> Diaqram Sİ, MÖ, dərin öyrənmə və data elmi arasında əlaqəni təsvir edir.
A diagram showing the relationships between AI, ML, deep learning, and data science. [Bu qrafikdən](https://softwareengineering.stackexchange.com/questions/366996/distinction-between-ai-ml-neural-networks-deep-learning-and-data-mining) ilhamlanaraq [Cen Luper](https://twitter.com/jenlooper) tərəfindən hazırlanıb.
---
## Əhatə olunan anlayışlar
Bu kurikulumda biz yalnız yeni başlayanların mütləq bilməli olduğu əsas maşın öyrənməsi anlayışları əhatə edəcəyik. 'Klassik maşın öyrənməsi' mövzusu əsasən bir çox tələbənin əsasları öyrənməsinə kömək etmiş mükəmməl Scikit-learn kitabxanası ilə əhatə olunub. Süni intellektin və ya dərin öyrənməni aynlayışlarını daha yaxşı başa düşmək üçün maşın öyrənməsinin əsas bilikləri vacibdir və biz sizə burada bunu təklif edirik.
---
## Bu kursda öyrənəcəksiniz:
- maşın öyrənməsi əsas anlayışları
- MÖ tarixi
- MÖ və ədalət
- MÖ reqressiya texnikaları
- MÖ təsnifat texnikaları
- MÖ qruplaşdırma texnikaları
- MÖ təbii danışıq emal olunması texnikaları
- MÖ zamana bağlı təxminetmə texnikaları
- möhkəmləndirərək öyrənmə
- MÖ real həyatda tətbiqləri
---
## Nələri əhatə etməyəcəyik
- dərin öyrənmə
- neural şəbəkələr
- Suni İntellekt (Sİ)
Daha yaxşı öyrənmə təcrübəsi üçün biz neural şəbəkələrin, 'dərin öyrənmənin' - çoxlu qatlarla formalaşan model quran neural şəbəkələr - və Sİ-nin mürəkkəbliklərini daxil etməmişik. Onlar barədə digər kurikulumlarla bəhs edəcəyik. Biz həmçinin gələcəkdə data elmini daha geniş əhatə edən kurikulumu da təklif edəcəyik.
---
## Niyə maşın öyrənməsi mövzusunu öyrənməliyəm?
Maşın öyrənməsi sistem tərəfdən baxıldıqda məlumatlardan gizli modelləri öyrənərək məntiqli qərar verə bilən avtomatik sistemin yaradılmasıdır.
Bu motivasiya insan beyninin ətraf aləmdən qəbul etdiyi məlumatlar əsasında öyrənməsindən yaranıb.
✅ Bir dəqiqəlik düşünün, biznes ənənəvi üsulla dəqiq qaydalarla tənzimlənən sistem qurmaq əvəzinə nə üçün maşın öyrənməsi strategiyasını seçər.
---
## Maşın öyrənməsi tətbiqləri
Maşın öyrənməsinin tətbiqləri mobil telefonlarımızdan, ağıllı cihazlardan və digər sistemlərdən yaranıb ətrafımızda axın edən məlumatlar kimi hər yerdədirlər. Maşın öyrənmə alqoritmlərinin nəhəng potensiyalını nəzərə alaraq araşdırmaçılar çoxölçülü və çox-parametrli həqiqi həyat problemlərini müsbət nəticələr əldə edərək kəşf edirlər.
---
## MÖ tətbiq olunan nümunələr
**Maşın öyrənməsini bir çox yollarla istifadə edə bilərsiniz**:
- Xəstənin tibbi tarixçəsi və hesabları əsasında xəstəliyin mümkünlüyünü təxmin etmək.
- Hava məlumatları əsasında növbəti hava hadisələrini təxmin etmək.
- Mətnin yazılma hissini, məqsədini anlamaq.
- Təbliğatın qarışısını almaq üçün yanlış xəbərləri təyin etmək.
Maliyyə, iqtisadiyyat, geologiya, kosmik tədqiqat, biotibbi mühəndislik, idrak elmi və digər bir çox sahələr maşın öyrənəmsini mənimsəyərək böyük məlumat emalı problemlərini həll edirlər.
---
## Nəticə
Maşın öyrənmə həqiqi həyatdan götürülmüş və ya suni yaradılmış məlumatlarda mənalı modellərin tapılmasın prosesini avtomatlaşdırır. Bu üsul böyük dəyərli bizneslərdən, tibb, maliyyə və digər tətbiqlərdə istifadə edilərək isbat edilib.
Yaxın gələcəkdə çox yayılması səbəbindən maşın öyrənməsinin fundamental anlayışlarını bilmək istənilən sahədə çalışan insanlar üçün bir məcburiyyət olacaqdır.
---
# 🚀 Məşğələ
Dəftər, kağız və ya onlayn [Excalidraw](https://excalidraw.com/) kimi tətbiqdə Sİ, MÖ, dərin öyrənmə və data elmi barədə anladıqlarınızı təsvir edin. Hər bir texnika ilə yaxşı həll edə biləcəyiniz problem fikirlərinizi də qeyd edin.
# [Mühazirədən sonra test](https://gray-sand-07a10f403.1.azurestaticapps.net/quiz/2/)
---
# Təkrarlayın və özünüz öyrənin
MÖ alqoritmləri ilə bulud mühitində həll edə biləcəyiniz problemlər barədə daha öyrənmək üçün bu [öyrənmə planından](https://docs.microsoft.com/learn/paths/create-no-code-predictive-models-azure-machine-learning/?WT.mc_id=academic-77952-leestott) istifadə edə bilərsiniz.
MÖ əsasları barədə bu [öyrənmə planına](https://docs.microsoft.com/learn/modules/introduction-to-machine-learning/?WT.mc_id=academic-77952-leestott) da baxış edin.
---
# Tapşırıq
[Sistemi hazırlayın](assignment.az.md)

@ -0,0 +1,9 @@
# Sistemi hazırlayın
## Təlimatlar
Bu qiymətləndirilməyən bir tapşırıqdır. Bu tapşırıqda siz Python proqramlaşdırma dilini öz komputerinizdə icra edilə bilən vəziyyətə gətirməyiniz və notbukları istifadə edə bilməyiniz tələb olunur.
[Python öyrənmə planına](https://docs.microsoft.com/learn/paths/python-language/?WT.mc_id=academic-77952-leestott) baxın və sisteminizdə sazlamanı bu giriş videolara baxaraq yerinə yetirin:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLlrxD0HtieHhS8VzuMCfQD4uJ9yne1mE6

@ -0,0 +1,23 @@
# Maşın öyrənməsinə giriş
Kurikulumun bu hissəsində siz maşın öyrənməsi sahəsinin əsas fundamental konseptləri, onların tarixi və araşdırmaçıların onları istifadə etdikləri texnikalarla tanış olacaqsınız. Gəlin Maşın Öyrənməsinin (MÖ) bu yeni dünyasını birlikdə kəşf edək!
![globe](../images/globe.jpg)
><a href="https://unsplash.com/s/photos/globe?utm_source=unsplash&utm_medium=referral&utm_content=creditCopyText">Unsplash</a> platformasında <a href="https://unsplash.com/@bill_oxford?utm_source=unsplash&utm_medium=referral&utm_content=creditCopyText">Bill Oxford</a> tərəfindən təsvir
### Dərslər
1. [Maşın öyrənməsinə giriş](../1-intro-to-ML/README.md)
1. [Maşın öyrənmə tarixi](../2-history-of-ML/README.md)
1. [Maşın öyrənmə və ədalət](../3-fairness/README.md)
1. [Maşın öyrənmə texnikaları](../4-techniques-of-ML/README.md)
### Təşəkkürlər
"Maşın öyrənməsinə giriş" [Muhammad Sakib Khan Inan](https://twitter.com/Sakibinan), [Ornella Altunyan](https://twitter.com/ornelladotcom) və [Jen Looper](https://twitter.com/jenlooper) daxil olan komanda tərəfindən ♥️ lə yazılmışdır
"Maşın öyrənməsi tarixi" [Jen Looper](https://twitter.com/jenlooper) və [Amy Boyd](https://twitter.com/AmyKateNicho) tərəfindən ♥️ lə yazılmışdır
"Maşın öyrənməsi və ədalət" [Tomomi Imura](https://twitter.com/girliemac) tərəfindən ♥️ lə yazılmışdır
"Maşın öyrənməsi texnikaları" [Jen Looper](https://twitter.com/jenlooper) və [Chris Noring](https://twitter.com/softchris) tərəfindən ♥️ lə yazılmışdır
Loading…
Cancel
Save