# IoT मा परिचय  > स्केच नोट [नित्या नरसिम्हन](https://github.com/nitya) द्वारा। ठूलो संस्करण हेर्नका लागि तस्बिरमा क्लिक गर्नुहोस्। यो पाठ [Hello IoT series](https://youtube.com/playlist?list=PLmsFUfdnGr3xRts0TIwyaHyQuHaNQcb6-) को भागको रूपमा [Microsoft Reactor](https://developer.microsoft.com/reactor/?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) बाट सिकाइएको थियो। यो पाठ दुई भिडियोहरूमा सिकाइएको थियो - १ घण्टाको पाठ र १ घण्टाको कार्यालय समय जसले पाठका केही भागहरूलाई गहिराइमा व्याख्या गर्‍यो र प्रश्नहरूको उत्तर दियो। [](https://youtu.be/bVFfcYh6UBw) [](https://youtu.be/YI772q5v3yI) > 🎥 माथिका तस्बिरहरूमा क्लिक गरेर भिडियोहरू हेर्नुहोस् ## पाठ अघि क्विज [पाठ अघि क्विज](https://black-meadow-040d15503.1.azurestaticapps.net/quiz/1) ## परिचय यो पाठले इन्टरनेट अफ थिंग्स (IoT) सम्बन्धी केही प्रारम्भिक विषयहरू समेट्छ र तपाईंलाई आफ्नो हार्डवेयर सेटअप गर्न मद्दत गर्दछ। यस पाठमा हामी निम्न विषयहरू समेट्नेछौं: * [‘इन्टरनेट अफ थिंग्स’ के हो?](../../../../../1-getting-started/lessons/1-introduction-to-iot) * [IoT उपकरणहरू](../../../../../1-getting-started/lessons/1-introduction-to-iot) * [आफ्नो उपकरण सेटअप गर्नुहोस्](../../../../../1-getting-started/lessons/1-introduction-to-iot) * [IoT का अनुप्रयोगहरू](../../../../../1-getting-started/lessons/1-introduction-to-iot) * [आफ्नो वरपर हुन सक्ने IoT उपकरणहरूको उदाहरणहरू](../../../../../1-getting-started/lessons/1-introduction-to-iot) ## ‘इन्टरनेट अफ थिंग्स’ के हो? ‘इन्टरनेट अफ थिंग्स’ भन्ने शब्द [केभिन एश्टन](https://wikipedia.org/wiki/Kevin_Ashton) ले १९९९ मा गढेका थिए, जसले सेन्सरहरूको माध्यमबाट भौतिक संसारलाई इन्टरनेटसँग जोड्न संकेत गर्दछ। त्यसपछि, यो शब्द कुनै पनि उपकरणलाई जनाउन प्रयोग गरिन्छ जसले सेन्सरहरूबाट डाटा सङ्कलन गरेर वा एक्टुएटरहरू (जस्तै स्विच अन गर्ने वा LED बाल्ने उपकरणहरू) मार्फत वास्तविक संसारसँग अन्तरक्रिया गरेर भौतिक संसारसँग सम्बन्ध राख्छ, सामान्यतया अन्य उपकरणहरू वा इन्टरनेटसँग जडान गरिएको हुन्छ। > **सेन्सरहरू** संसारबाट जानकारी सङ्कलन गर्छन्, जस्तै गति, तापक्रम वा स्थान मापन। > > **एक्टुएटरहरू** विद्युत संकेतलाई वास्तविक संसारको अन्तरक्रियामा रूपान्तरण गर्छन्, जस्तै स्विच ट्रिगर गर्ने, बत्ती बाल्ने, आवाज निकाल्ने, वा अन्य हार्डवेयरलाई नियन्त्रण संकेत पठाउने। IoT एउटा प्रविधि क्षेत्र मात्र होइन, यसमा क्लाउड-आधारित सेवाहरू पनि समावेश छन् जसले सेन्सर डाटालाई प्रशोधन गर्न सक्छन्, वा IoT उपकरणहरूसँग जडान भएका एक्टुएटरहरूलाई अनुरोध पठाउन सक्छन्। यसमा ती उपकरणहरू पनि समावेश छन् जसमा इन्टरनेट जडान छैन वा आवश्यक छैन, जसलाई प्रायः एज उपकरणहरू भनिन्छ। यी उपकरणहरूले सामान्यतया क्लाउडमा प्रशिक्षित AI मोडेलहरू प्रयोग गरेर सेन्सर डाटालाई आफैं प्रशोधन र प्रतिक्रिया दिन सक्छन्। IoT एक द्रुत रूपमा बढ्दो प्रविधि क्षेत्र हो। अनुमान गरिएको छ कि २०२० को अन्त्यसम्ममा ३० अर्ब IoT उपकरणहरू इन्टरनेटसँग जडान गरिएका थिए। भविष्यतर्फ हेर्दा, २०२५ सम्ममा IoT उपकरणहरूले लगभग ८० जेटाबाइट्स (८० ट्रिलियन गिगाबाइट्स) डाटा सङ्कलन गर्ने अनुमान गरिएको छ। यो धेरै ठूलो डाटा हो!  ✅ अलिकति अनुसन्धान गर्नुहोस्: IoT उपकरणहरूले उत्पन्न गरेको कति डाटा वास्तवमा प्रयोग गरिन्छ, र कति डाटा खेर जान्छ? किन यति धेरै डाटा बेवास्ता गरिन्छ? यो डाटा IoT को सफलताको कुञ्जी हो। सफल IoT विकासकर्ता बन्नका लागि, तपाईंले कुन डाटा सङ्कलन गर्न आवश्यक छ, कसरी सङ्कलन गर्ने, त्यसको आधारमा निर्णय कसरी गर्ने, र आवश्यक परेमा ती निर्णयहरूलाई भौतिक संसारसँग कसरी अन्तरक्रिया गराउने भन्ने कुरा बुझ्न आवश्यक छ। ## IoT उपकरणहरू IoT मा **T** को अर्थ **थिंग्स** हो - यस्ता उपकरणहरू जसले सेन्सरहरूबाट डाटा सङ्कलन गरेर वा एक्टुएटरहरू मार्फत वास्तविक संसारसँग अन्तरक्रिया गरेर भौतिक संसारसँग सम्बन्ध राख्छन्। उत्पादन वा व्यावसायिक प्रयोगका लागि उपकरणहरू, जस्तै उपभोक्ता फिटनेस ट्र्याकरहरू वा औद्योगिक मेसिन कन्ट्रोलरहरू, प्रायः अनुकूलित रूपमा बनाइन्छन्। यी उपकरणहरूले अनुकूलित सर्किट बोर्डहरू, सम्भवतः अनुकूलित प्रोसेसरहरू प्रयोग गर्छन्, जसले विशेष कार्यको आवश्यकता पूरा गर्न डिजाइन गरिएका हुन्छन्, चाहे त्यो घडीमा फिट हुने गरी सानो हुनु हो, वा उच्च तापक्रम, उच्च तनाव वा उच्च कम्पन कारखाना वातावरणमा काम गर्न पर्याप्त बलियो हुनु हो। यदि तपाईं IoT सिक्दै हुनुहुन्छ वा उपकरणको प्रोटोटाइप बनाउँदै हुनुहुन्छ भने, तपाईंले विकासकर्ता किटबाट सुरु गर्नुपर्नेछ। यी सामान्य-उद्देश्य IoT उपकरणहरू विकासकर्ताहरूले प्रयोग गर्न डिजाइन गरिएका हुन्छन्, प्रायः उत्पादन उपकरणमा नहुने सुविधाहरू सहित, जस्तै सेन्सर वा एक्टुएटरहरू जडान गर्न बाह्य पिनहरूको सेट, डिबगिङलाई समर्थन गर्ने हार्डवेयर, वा ठूलो उत्पादनमा अनावश्यक लागत थप्ने अतिरिक्त स्रोतहरू। यी विकासकर्ता किटहरू सामान्यतया दुई कोटीमा पर्छन् - माइक्रोकन्ट्रोलरहरू र सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरहरू। यी यहाँ परिचय गराइनेछ, र हामी अर्को पाठमा थप विवरणमा जानेछौं। > 💁 तपाईंको फोनलाई पनि सामान्य-उद्देश्य IoT उपकरण मान्न सकिन्छ, जसमा सेन्सर र एक्टुएटरहरू निर्मित हुन्छन्, विभिन्न एपहरूले सेन्सर र एक्टुएटरहरूलाई विभिन्न तरिकाले प्रयोग गर्छन् र विभिन्न क्लाउड सेवाहरूमा जडान गर्छन्। तपाईंले फोन एपलाई IoT उपकरणको रूपमा प्रयोग गर्ने केही ट्युटोरियलहरू पनि फेला पार्न सक्नुहुन्छ। ### माइक्रोकन्ट्रोलरहरू माइक्रोकन्ट्रोलर (MCU, माइक्रोकन्ट्रोलर युनिटको छोटकरी) एउटा सानो कम्प्युटर हो जसमा निम्न समावेश हुन्छ: 🧠 एक वा बढी केन्द्रीय प्रशोधन युनिट (CPU) - माइक्रोकन्ट्रोलरको 'मस्तिष्क' जसले तपाईंको प्रोग्राम चलाउँछ 💾 मेमोरी (RAM र प्रोग्राम मेमोरी) - जहाँ तपाईंको प्रोग्राम, डाटा र भेरिएबलहरू भण्डारण गरिन्छ 🔌 प्रोग्रामयोग्य इनपुट/आउटपुट (I/O) जडानहरू - सेन्सर र एक्टुएटरहरू जस्ता बाह्य उपकरणहरूसँग कुरा गर्न माइक्रोकन्ट्रोलरहरू सामान्यतया कम लागतका कम्प्युटिङ उपकरणहरू हुन्, जसको औसत मूल्य अनुकूलित हार्डवेयरमा प्रयोग गरिएका उपकरणहरूको लागि लगभग US$0.50 सम्म झर्छ, र केही उपकरणहरू US$0.03 जति सस्ता हुन्छन्। विकासकर्ता किटहरू US$4 बाट सुरु हुन्छन्, र सुविधाहरू थप्दै जाँदा लागत बढ्छ। [Wio Terminal](https://www.seeedstudio.com/Wio-Terminal-p-4509.html), [Seeed studios](https://www.seeedstudio.com) बाट माइक्रोकन्ट्रोलर विकासकर्ता किट जसमा सेन्सर, एक्टुएटर, WiFi र स्क्रिन छ, यसको लागत लगभग US$30 पर्छ।  > 💁 इन्टरनेटमा माइक्रोकन्ट्रोलरहरूको खोजी गर्दा, **MCU** शब्दको खोजी गर्दा सावधान रहनुहोस्, किनभने यसले माइक्रोकन्ट्रोलर होइन, मार्भल सिनेम्याटिक युनिभर्सका धेरै परिणामहरू फिर्ता ल्याउन सक्छ। माइक्रोकन्ट्रोलरहरू सामान्यतया सीमित संख्याका धेरै विशिष्ट कार्यहरू गर्न प्रोग्राम गर्न डिजाइन गरिएका हुन्छन्, पीसी वा म्याक जस्ता सामान्य-उद्देश्यका कम्प्युटरहरू होइनन्। धेरै विशिष्ट परिदृश्यहरू बाहेक, तपाईंले यसमा मोनिटर, किबोर्ड र माउस जडान गर्न सक्नुहुन्न र यसलाई सामान्य उद्देश्यका कार्यहरूको लागि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्न। माइक्रोकन्ट्रोलर विकासकर्ता किटहरू सामान्यतया बोर्डमा अतिरिक्त सेन्सर र एक्टुएटरहरूसँग आउँछन्। अधिकांश बोर्डहरूमा तपाईंले प्रोग्राम गर्न सक्ने एक वा बढी LED हरू हुन्छन्, साथै विभिन्न निर्माताहरूको इकोसिस्टम प्रयोग गरेर थप सेन्सर वा एक्टुएटरहरू थप्न मानक प्लगहरू वा निर्मित सेन्सरहरू (सामान्यतया सबैभन्दा लोकप्रिय जस्तै तापक्रम सेन्सरहरू) हुन्छन्। केही माइक्रोकन्ट्रोलरहरूमा निर्मित वायरलेस जडान जस्तै ब्लुटुथ वा WiFi हुन्छ, वा बोर्डमा यो जडान थप्न अतिरिक्त माइक्रोकन्ट्रोलरहरू हुन्छन्। > 💁 माइक्रोकन्ट्रोलरहरू सामान्यतया C/C++ मा प्रोग्राम गरिन्छन्। ### सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरहरू सिंगल-बोर्ड कम्प्युटर एउटा सानो कम्प्युटिङ उपकरण हो जसमा सम्पूर्ण कम्प्युटरका सबै तत्वहरू एउटै सानो बोर्डमा समावेश हुन्छन्। यी उपकरणहरूमा डेस्कटप वा ल्यापटप पीसी वा म्याकको नजिकको विशिष्टता हुन्छ, पूर्ण अपरेटिङ सिस्टम चलाउँछन्, तर साना, कम पावर प्रयोग गर्छन्, र धेरै सस्ता हुन्छन्।  Raspberry Pi सबैभन्दा लोकप्रिय सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरहरूमध्ये एक हो। माइक्रोकन्ट्रोलर जस्तै, सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरहरूमा CPU, मेमोरी र इनपुट/आउटपुट पिनहरू हुन्छन्, तर तिनीहरूमा थप सुविधाहरू हुन्छन् जस्तै मोनिटरहरू जडान गर्न ग्राफिक्स चिप, अडियो आउटपुटहरू, र किबोर्ड, माउस र अन्य मानक USB उपकरणहरू जडान गर्न USB पोर्टहरू। प्रोग्रामहरू SD कार्डहरू वा हार्ड ड्राइभहरूमा भण्डारण गरिन्छन्, बोर्डमा निर्मित मेमोरी चिपको सट्टा। > 🎓 तपाईं सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरलाई तपाईंले पढ्दै गरेको पीसी वा म्याकको सानो, सस्तो संस्करणको रूपमा सोच्न सक्नुहुन्छ, जसमा सेन्सर र एक्टुएटरहरूसँग अन्तरक्रिया गर्न GPIO (सामान्य-उद्देश्य इनपुट/आउटपुट) पिनहरू थपिएका छन्। सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरहरू पूर्ण-विशेषतायुक्त कम्प्युटरहरू हुन्, त्यसैले कुनै पनि भाषामा प्रोग्राम गर्न सकिन्छ। IoT उपकरणहरू सामान्यतया Python मा प्रोग्राम गरिन्छन्। ### बाँकी पाठहरूको लागि हार्डवेयर छनोट सबै आगामी पाठहरूमा IoT उपकरण प्रयोग गरेर भौतिक संसारसँग अन्तरक्रिया गर्ने र क्लाउडसँग सञ्चार गर्ने असाइनमेन्टहरू समावेश छन्। प्रत्येक पाठले ३ उपकरण विकल्पहरू समर्थन गर्दछ - Arduino (Seeed Studios Wio Terminal प्रयोग गर्दै), वा सिंगल-बोर्ड कम्प्युटर, भौतिक उपकरण (Raspberry Pi 4) वा तपाईंको पीसी वा म्याकमा चल्ने भर्चुअल सिंगल-बोर्ड कम्प्युटर। सबै असाइनमेन्टहरू पूरा गर्न आवश्यक हार्डवेयरको बारेमा तपाईं [हार्डवेयर गाइड](../../../hardware.md) मा पढ्न सक्नुहुन्छ। > 💁 तपाईंलाई असाइनमेन्टहरू पूरा गर्न कुनै IoT हार्डवेयर किन्न आवश्यक छैन, तपाईं सबै कुरा भर्चुअल सिंगल-बोर्ड कम्प्युटर प्रयोग गरेर गर्न सक्नुहुन्छ। तपाईं कुन हार्डवेयर छनोट गर्नुहुन्छ, यो तपाईंको घरमा वा विद्यालयमा के उपलब्ध छ, र तपाईं कुन प्रोग्रामिङ भाषा जान्नुहुन्छ वा सिक्ने योजना बनाउनुहुन्छ भन्नेमा निर्भर गर्दछ। दुवै हार्डवेयर भेरियन्टहरूले एउटै सेन्सर इकोसिस्टम प्रयोग गर्नेछन्, त्यसैले यदि तपाईं एउटा बाट सुरु गर्नुहुन्छ भने, तपाईं अर्कोमा परिवर्तन गर्न सक्नुहुन्छ बिना अधिकांश किट प्रतिस्थापन गर्नुपर्ने। भर्चुअल सिंगल-बोर्ड कम्प्युटर Raspberry Pi मा सिक्नको बराबर हुनेछ, र यदि तपाईं अन्ततः उपकरण र सेन्सर प्राप्त गर्नुहुन्छ भने कोडको अधिकांश भाग Pi मा स्थानान्तरण गर्न सकिन्छ। ### Arduino विकासकर्ता किट यदि तपाईं माइक्रोकन्ट्रोलर विकास सिक्न इच्छुक हुनुहुन्छ भने, तपाईं Arduino उपकरण प्रयोग गरेर असाइनमेन्टहरू पूरा गर्न सक्नुहुन्छ। तपाईंलाई C/C++ प्रोग्रामिङको आधारभूत ज्ञान आवश्यक हुनेछ, किनभने पाठहरूले केवल Arduino फ्रेमवर्क, प्रयोग गरिएका सेन्सर र एक्टुएटरहरू, र क्लाउडसँग अन्तरक्रिया गर्ने पुस्तकालयहरूसँग सम्बन्धित कोड मात्र सिकाउनेछ। असाइनमेन्टहरूले [Visual Studio Code](https://code.visualstudio.com/?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) र माइक्रोकन्ट्रोलर विकासका लागि [PlatformIO विस्तार](https://platformio.org) प्रयोग गर्नेछन्। यदि तपाईं यस उपकरणसँग अनुभवयुक्त हुनुहुन्छ भने, तपाईं Arduino IDE पनि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ, किनभने निर्देशनहरू प्रदान गरिने छैनन्। ### सिंगल-बोर्ड कम्प्युटर विकासकर्ता किट यदि तपाईं सिंगल-बोर्ड कम्प्युटरहरू प्रयोग गरेर IoT विकास सिक्न इच्छुक हुनुहुन्छ भने, तपाईं Raspberry Pi वा तपाईंको पीसी वा म्याकमा चल्ने भर्चुअल उपकरण प्रयोग गरेर असाइनमेन्टहरू पूरा गर्न सक्नुहुन्छ। तपाईंलाई Python प्रोग्रामिङको आधारभूत ज्ञान आवश्यक हुनेछ, किनभने पाठहरूले केवल प्रयोग गरिएका सेन्सर र एक्टुएटरहरू, र क्लाउडसँग अन्तरक्रिया गर्ने पुस्तकालयहरूसँग सम्बन्धित कोड मात्र सिकाउनेछ। > 💁 यदि तपाईं Python मा कोड गर्न सिक्न चाहनुहुन्छ भने, निम्न दुई भिडियो श्रृङ्खलाहरू हेर्नुहोस्: > > * [Python for beginners](https://channel9.msdn.com/Series/Intro-to-Python-Development?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) > * [More Python for beginners](https://channel9.msdn.com/Series/More-Python-for-Beginners?WT.mc_id=academic-7372-jabenn) असाइनमेन्टहरूले [Visual Studio Code](https://code.visualstudio.com/?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) प्रयोग गर्नेछन्। यदि तपाईं Raspberry Pi प्रयोग गर्दै हुनुहुन्छ भने, तपाईं आफ्नो Pi लाई Raspberry Pi OS को पूर्ण डेस्कटप संस्करण प्रयोग गरेर चलाउन सक्नुहुन्छ, र Pi मा सिधै कोडिङ गर्न [Raspberry Pi OS संस्करणको VS Code](https://code.visualstudio.com/docs/setup/raspberry-pi?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ, वा आफ्नो Pi लाई हेडलेस उपकरणको रूपमा चलाउन सक्नुहुन्छ र आफ्नो पीसी वा म्याकबाट [Remote SSH विस्तार](https://code.visualstudio.com/docs/remote/ssh?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) प्रयोग गरेर जडान गर्न सक्नुहुन्छ, जसले तपाईंलाई Pi मा सिधै कोडिङ गरेजस्तै सम्पादन, डिबग र कोड चलाउन अनुमति दिन्छ। यदि तपाईं भर्चुअल उपकरण विकल्प प्रयोग गर्नुहुन्छ भने, तपाईं सिधै आफ्नो कम्प्युटरमा कोड गर्नुहुनेछ। सेन्सर र एक्टुएटरहरूको पहुँचको सट्टा, तपाईंले सेन्सर मानहरू परिभाषित गर्न र स्क्रिनमा एक्टुएटरहरूको परिणाम देखाउन उपकरणको सिमुलेशन प्रयोग गर्नुहुनेछ। ## आफ्नो उपकरण सेटअप गर्नुहोस् आफ्नो IoT उपकरण प्रोग्रामिङ सुरु गर्नुअघि, तपाईंले थोरै सेटअप गर्नुपर्नेछ। तपाईंले प्रयोग गर्ने उपकरण अनुसार तलका सम्बन्धित निर्देशनहरू पालना गर्नुहोस्। 💁 यदि तपाईंसँग अझै उपकरण छैन भने, कुन उपकरण प्रयोग गर्ने र थप हार्डवेयर किन्ने आवश्यक छ भनेर निर्णय गर्न मद्दत गर्न [हार्डवेयर गाइड](../../../hardware.md) हेर्नुहोस्। तपाईंलाई हार्डवेयर किन्ने आवश्यकता छैन, किनभने सबै परियोजनाहरू भर्चुअल हार्डवेयरमा चलाउन सकिन्छ। यी निर्देशनहरूले तपाईंले प्रयोग गर्ने हार्डवेयर वा उपकरणहरूको निर्माताहरूको तेस्रो-पक्ष वेबसाइटहरूमा लिंकहरू समावेश गर्छन्। यो सुनिश्चित गर्नका लागि हो कि तपाईंले विभिन्न उपकरणहरू र हार्डवेयरका लागि सधैं सबैभन्दा अद्यावधिक निर्देशनहरू प्रयोग गर्नुहुन्छ। आफ्नो उपकरण सेटअप गर्न र 'Hello World' परियोजना पूरा गर्न सम्बन्धित मार्गदर्शकको माध्यमबाट काम गर्नुहोस्। यो IoT नाइटलाइट सिर्जना गर्ने चार पाठहरूको सुरुवात भागको पहिलो चरण हुनेछ। * [Arduino - Wio Terminal](wio-terminal.md) * [Single-board computer - Raspberry Pi](pi.md) * [Single-board computer - Virtual device](virtual-device.md) ✅ तपाईं Arduino र Single-board computer दुवैका लागि VS Code प्रयोग गर्नुहुनेछ। यदि तपाईंले यसलाई पहिले प्रयोग गर्नुभएको छैन भने, [VS Code साइट](https://code.visualstudio.com?WT.mc_id=academic-17441-jabenn) मा यसबारे थप पढ्नुहोस्। ## IoT को प्रयोगहरू IoT ले केही व्यापक समूहहरूमा धेरै प्रकारका प्रयोगहरू समेट्छ: * उपभोक्ता IoT * व्यावसायिक IoT * औद्योगिक IoT * पूर्वाधार IoT ✅ थोरै अनुसन्धान गर्नुहोस्: तल वर्णन गरिएका प्रत्येक क्षेत्रहरूको लागि, पाठमा दिइएको उदाहरण बाहेक एउटा ठोस उदाहरण खोज्नुहोस्। ### उपभोक्ता IoT उपभोक्ता IoT ती उपकरणहरूलाई जनाउँछ जुन उपभोक्ताहरूले घर वरिपरि किन्ने र प्रयोग गर्नेछन्। यी उपकरणहरू मध्ये केही अत्यन्त उपयोगी छन्, जस्तै स्मार्ट स्पिकर, स्मार्ट हीटिङ प्रणाली र रोबोटिक भ्याकुम क्लिनर। अन्य उपकरणहरूको उपयोगिता प्रश्नयोग्य हुन सक्छ, जस्तै आवाज-नियन्त्रित नल जसले आवाज नियन्त्रणले पानीको आवाजको कारण तपाईंलाई सुन्न नसक्ने हुँदा तपाईंले यसलाई बन्द गर्न सक्नुहुन्न। उपभोक्ता IoT उपकरणहरूले मानिसहरूलाई आफ्नो वरपरको वातावरणमा थप उपलब्धि हासिल गर्न सशक्त बनाइरहेका छन्, विशेष गरी ती १ अर्ब मानिसहरूलाई जसलाई अपाङ्गता छ। रोबोटिक भ्याकुम क्लिनरहरूले चल्न नसक्ने व्यक्तिहरूलाई सफा भुइँ प्रदान गर्न सक्छन्, आवाज-नियन्त्रित ओभनहरूले सीमित दृष्टि वा मोटर नियन्त्रण भएका व्यक्तिहरूलाई केवल आफ्नो आवाजको माध्यमबाट ओभन तताउन अनुमति दिन्छ, स्वास्थ्य निगरानी उपकरणहरूले बिरामीहरूलाई आफ्नो दीर्घकालीन अवस्थाहरूको नियमित र विस्तृत अपडेटहरू प्रदान गर्न सक्छ। यी उपकरणहरू यति सामान्य हुँदै गएका छन् कि साना बालबालिकाहरूले पनि आफ्नो दैनिक जीवनको भागको रूपमा प्रयोग गरिरहेका छन्, उदाहरणका लागि, COVID महामारीको समयमा भर्चुअल स्कुलिङ गरिरहेका विद्यार्थीहरूले स्मार्ट होम उपकरणहरूमा टाइमर सेट गरेर आफ्नो स्कुलवर्क ट्र्याक गर्न वा आगामी कक्षाको बैठकहरूको सम्झना गराउन अलार्म सेट गरिरहेका छन्। ✅ तपाईंको घरमा वा तपाईंले लगाएको उपभोक्ता IoT उपकरणहरू के छन्? ### व्यावसायिक IoT व्यावसायिक IoT कार्यस्थलमा IoT को प्रयोगलाई समेट्छ। कार्यालय सेटिङमा, प्रकाश र हीटिङ व्यवस्थापन गर्नका लागि ओक्युपेन्सी सेन्सर र मोशन डिटेक्टरहरू हुन सक्छन् ताकि आवश्यक नभएको बेला बत्ती र ताप बन्द राख्न सकियोस्, लागत र कार्बन उत्सर्जन घटाउन। कारखानामा, IoT उपकरणहरूले सुरक्षा जोखिमहरूको निगरानी गर्न सक्छन्, जस्तै कामदारहरूले हेलमेट नलगाएको वा आवाज खतरनाक स्तरमा पुगेको। खुद्रा क्षेत्रमा, IoT उपकरणहरूले चिसो भण्डारणको तापक्रम मापन गर्न सक्छन्, फ्रिज वा फ्रिजर आवश्यक तापक्रम दायराभन्दा बाहिर भएमा पसल मालिकलाई सचेत गराउन सक्छन्, वा तिनीहरूले शेल्फमा रहेका वस्तुहरूको निगरानी गर्न सक्छन् ताकि बिक्री भएको उत्पादन पुनः भर्न कर्मचारीहरूलाई निर्देशन दिन सकियोस्। यातायात उद्योगले IoT मा बढ्दो निर्भरता गरिरहेको छ, जस्तै सवारी साधनको स्थान निगरानी गर्न, सडक प्रयोगकर्ता शुल्कको लागि सडकमा माइलेज ट्र्याक गर्न, चालकको घण्टा र ब्रेक अनुपालन ट्र्याक गर्न, वा लोडिङ वा अनलोडिङको तयारी गर्न डिपोमा सवारी साधन आउँदै गर्दा कर्मचारीलाई सूचित गर्न। ✅ तपाईंको विद्यालय वा कार्यस्थलमा के व्यावसायिक IoT उपकरणहरू छन्? ### औद्योगिक IoT (IIoT) औद्योगिक IoT, वा IIoT, ठूलो स्तरमा मेसिनरी नियन्त्रण र व्यवस्थापन गर्न IoT उपकरणहरूको प्रयोग हो। यसले कारखानादेखि डिजिटल कृषि सम्मको विस्तृत प्रयोगहरू समेट्छ। कारखानाहरूले IoT उपकरणहरू धेरै विभिन्न तरिकामा प्रयोग गर्छन्। मेसिनरीलाई तापक्रम, कम्पन र घुमाउने गति जस्ता कुराहरू ट्र्याक गर्न धेरै सेन्सरहरूसँग निगरानी गर्न सकिन्छ। यो डेटा निगरानी गरेर मेसिनलाई रोक्न सकिन्छ यदि यो निश्चित सहनशीलताहरू बाहिर जान्छ - उदाहरणका लागि, यो धेरै तातो चल्छ र बन्द गरिन्छ। यो डेटा समयसँगै संकलन र विश्लेषण गर्न सकिन्छ ताकि भविष्यवाणी मर्मतसम्भार गर्न सकियोस्, जहाँ AI मोडेलहरूले विफलता अघि डेटा हेर्छन्, र अन्य विफलताहरू भविष्यवाणी गर्न प्रयोग गर्छन्। डिजिटल कृषि बढ्दो जनसंख्यालाई खुवाउन ग्रहको लागि महत्त्वपूर्ण छ, विशेष गरी ती २ अर्ब मानिसहरूका लागि जो ५०० मिलियन घरधुरीमा [आत्मनिर्भर खेती](https://wikipedia.org/wiki/Subsistence_agriculture) मा निर्भर छन्। डिजिटल कृषि केही सिंगल डिजिट डलर सेन्सरहरूदेखि विशाल व्यावसायिक सेटअपसम्म हुन सक्छ। किसानले तापक्रम निगरानी गरेर र [ग्रोइङ डिग्री डेज](https://wikipedia.org/wiki/Growing_degree-day) प्रयोग गरेर बाली कहिले तयार हुनेछ भनेर भविष्यवाणी गर्न सुरु गर्न सक्छ। तिनीहरूले माटोको चिसोपन निगरानीलाई स्वचालित सिंचाइ प्रणालीसँग जडान गर्न सक्छन् ताकि उनीहरूको बोटबिरुवालाई आवश्यक मात्र पानी दिइयोस्, तर बढी नहोस् ताकि उनीहरूको बाली सुक्न नजाओस् र पानी खेर नजाओस्। किसानहरूले यसलाई अझ अगाडि लैजाँदै ड्रोन, उपग्रह डेटा र AI प्रयोग गरेर बालीको वृद्धि, रोग र माटोको गुणस्तर विशाल क्षेत्रहरूमा निगरानी गरिरहेका छन्। ✅ अरू के IoT उपकरणहरूले किसानहरूलाई मद्दत गर्न सक्छ? ### पूर्वाधार IoT पूर्वाधार IoT दैनिक जीवनमा प्रयोग गरिने स्थानीय र विश्वव्यापी पूर्वाधारको निगरानी र नियन्त्रण हो। [स्मार्ट सिटीहरू](https://wikipedia.org/wiki/Smart_city) शहरी क्षेत्रहरू हुन् जसले IoT उपकरणहरू प्रयोग गरेर शहरको बारेमा डेटा संकलन गर्छन् र त्यसलाई शहर कसरी चल्छ सुधार गर्न प्रयोग गर्छन्। यी शहरहरू सामान्यतया स्थानीय सरकार, शैक्षिक संस्थाहरू र स्थानीय व्यवसायहरू बीचको सहकार्यमा चलाइन्छन्, यातायातदेखि पार्किङ र प्रदूषणसम्मका कुराहरू ट्र्याक र व्यवस्थापन गर्दै। उदाहरणका लागि, डेनमार्कको कोपेनहेगनमा, वायु प्रदूषण स्थानीय बासिन्दाहरूका लागि महत्त्वपूर्ण छ, त्यसैले यो मापन गरिन्छ र डेटा सफा साइकलिङ र जोगिङ मार्गहरूको जानकारी प्रदान गर्न प्रयोग गरिन्छ। [स्मार्ट पावर ग्रिडहरू](https://wikipedia.org/wiki/Smart_grid) व्यक्तिगत घरहरूको स्तरमा प्रयोग डेटा संकलन गरेर पावर मागको राम्रो विश्लेषण गर्न अनुमति दिन्छ। यो डेटा देश स्तरमा निर्णयहरू मार्गदर्शन गर्न सक्छ, जस्तै नयाँ पावर स्टेशनहरू कहाँ निर्माण गर्ने, र व्यक्तिगत स्तरमा प्रयोगकर्ताहरूलाई उनीहरूले कति पावर प्रयोग गरिरहेका छन्, कहिले प्रयोग गरिरहेका छन्, र लागत घटाउने सुझावहरू प्रदान गर्न सक्छ, जस्तै रातमा विद्युतीय कार चार्ज गर्ने। ✅ तपाईं बस्ने ठाउँमा के मापन गर्न IoT उपकरणहरू थप्न सक्नुहुन्छ? ## तपाईं वरिपरि हुन सक्ने IoT उपकरणहरूको उदाहरणहरू तपाईं वरिपरि कति धेरै IoT उपकरणहरू छन् भनेर थाहा पाउँदा तपाईं चकित हुनुहुनेछ। म घरबाट लेख्दै छु र मसँग निम्न उपकरणहरू छन् जसले इन्टरनेटसँग जडान गरेर स्मार्ट सुविधाहरू प्रदान गर्छन्, जस्तै एप नियन्त्रण, आवाज नियन्त्रण, वा मेरो फोनमार्फत डेटा पठाउने क्षमता: * धेरै स्मार्ट स्पिकरहरू * फ्रिज, डिशवाशर, ओभन र माइक्रोवेभ * सौर्य प्यानलहरूको लागि बिजुली निगरानी * स्मार्ट प्लगहरू * भिडियो डोरबेल र सुरक्षा क्यामेरा * स्मार्ट थर्मोस्ट्याट र धेरै स्मार्ट कोठा सेन्सरहरू * ग्यारेज ढोका खोल्ने उपकरण * घर मनोरञ्जन प्रणाली र आवाज-नियन्त्रित टिभीहरू * बत्तीहरू * फिटनेस र स्वास्थ्य ट्र्याकरहरू यी सबै प्रकारका उपकरणहरूसँग सेन्सरहरू र/वा एक्ट्युएटरहरू छन् र इन्टरनेटसँग कुरा गर्छन्। म मेरो फोनबाट थाहा पाउन सक्छु कि मेरो ग्यारेज ढोका खुला छ कि छैन, र मेरो स्मार्ट स्पिकरलाई यसलाई बन्द गर्न सोध्न सक्छु। म यसलाई टाइमरमा सेट गर्न सक्छु ताकि यदि यो रातमा अझै खुला छ भने, यो स्वतः बन्द हुनेछ। जब मेरो डोरबेल बज्छ, म जहाँ भए पनि मेरो फोनबाट थाहा पाउन सक्छु कि त्यहाँ को छ, र डोरबेलमा निर्मित स्पिकर र माइक्रोफोन मार्फत तिनीहरूसँग कुरा गर्न सक्छु। म मेरो रक्त ग्लुकोज, मुटुको दर र निद्रा ढाँचाहरू निगरानी गर्न सक्छु, मेरो स्वास्थ्य सुधार गर्न डेटा ढाँचाहरू खोज्दै। म क्लाउडमार्फत मेरो बत्तीहरू नियन्त्रण गर्न सक्छु, र मेरो इन्टरनेट जडान बन्द हुँदा अँध्यारोमा बस्न सक्छु। --- ## 🚀 चुनौती तपाईंको घर, विद्यालय वा कार्यस्थलमा भएका IoT उपकरणहरूको यथासम्भव सूची बनाउनुहोस् - तपाईंले सोचेभन्दा धेरै हुन सक्छ! ## पोस्ट-व्याख्यान क्विज [पोस्ट-व्याख्यान क्विज](https://black-meadow-040d15503.1.azurestaticapps.net/quiz/2) ## समीक्षा र आत्म अध्ययन उपभोक्ता IoT परियोजनाहरूका फाइदाहरू र असफलताहरूको बारेमा पढ्नुहोस्। जब यो गलत भएको छ, जस्तै गोपनीयता समस्याहरू, हार्डवेयर समस्याहरू वा जडानको अभावका कारण समस्याहरू, समाचार साइटहरूमा लेखहरूको लागि जाँच गर्नुहोस्। केही उदाहरणहरू: * **[Internet of Sh*t](https://twitter.com/internetofshit)** *(गाली-गलौज चेतावनी)* ट्विटर खाता हेर्नुहोस् उपभोक्ता IoT का असफलताहरूका केही राम्रो उदाहरणहरूको लागि। * [c|net - मेरो Apple Watch ले मेरो जीवन बचायो: ५ व्यक्तिहरूले आफ्नो कथाहरू साझा गरे](https://www.cnet.com/news/apple-watch-lifesaving-health-features-read-5-peoples-stories/) * [c|net - ADT प्राविधिकले वर्षौंसम्म ग्राहक क्यामेरा फिडहरूमा जासुसी गरेकोमा दोषी ठहरियो](https://www.cnet.com/news/adt-home-security-technician-pleads-guilty-to-spying-on-customer-camera-feeds-for-years/) *(ट्रिगर चेतावनी - गैर-सहमति भौयरिज्म)* ## असाइनमेन्ट [IoT परियोजना अनुसन्धान गर्नुहोस्](assignment.md) --- **अस्वीकरण**: यो दस्तावेज़ AI अनुवाद सेवा [Co-op Translator](https://github.com/Azure/co-op-translator) प्रयोग गरेर अनुवाद गरिएको छ। हामी शुद्धताको लागि प्रयास गर्छौं, तर कृपया ध्यान दिनुहोस् कि स्वचालित अनुवादमा त्रुटिहरू वा अशुद्धताहरू हुन सक्छ। यसको मूल भाषा मा रहेको मूल दस्तावेज़लाई आधिकारिक स्रोत मानिनुपर्छ। महत्वपूर्ण जानकारीको लागि, व्यावसायिक मानव अनुवाद सिफारिस गरिन्छ। यस अनुवादको प्रयोगबाट उत्पन्न हुने कुनै पनि गलतफहमी वा गलत व्याख्याको लागि हामी जिम्मेवार हुने छैनौं।